Η Βιάννος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(1 ο μέρος)
Η ιστορία γράφεται
με τη λογική συνοχή
της κοινωνικής μνήμης.
Δημήτρης Γ. Χρηστάκης
Η ζωή και ο θάνατος έχουν διεθνικές και διαχρονικές διαστάσεις, αρχές
και αξίες και μ΄ αυτές τις αρχές, τις διαστάσεις και τις αξίες γράφονται
οι αλήθειες της ιστορίας. Στο ιστορικό κτίριο του δημοτικού σχολείου
της Βιάννου στις 16-17 Σεπτεμβρίου του 2011, σκέψεις, συναισθήματα
και κρίσεις έδεσαν μνήμες στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα
Ολοκαυτώματα που πραγματοποιήθηκε εκεί. Έκτοτε, με την εμπειρία
και τα βιώματα αυτού του συνεδρίου, η έρευνα συνεχίστηκε γόνιμη και
συναρμόστηκαν κείμενα και πληροφορίες που ιστορούν την δεκαετία
εκείνη του 1940, μια δεκαετία που κρατούσε και κρατεί κρυμμένες
αλήθειες χρήσιμες για το παρόν και το μέλλον τόσο το δικό μας όσο και
το πανανθρώπινο.
Μια πρώτη καταγεγραμμένη πλέον αλήθεια ορίζει την ιστορία του
τόπου αυτού και όχι μόνο. Η κοινωνία των Βιαννιτών έγινε στόχος των
αφεντικών των Ναζί και των συνεργατών τους λόγω του οικονομικού
σφρίγους, της κοινωνικής συνοχής και του πνευματικού της επιπέδου.
Αυτήν την κοινωνία θαρρούσαν τα εκτός Κρήτης αφεντικά των Ναζί που
πλήρωναν όσους δρούσαν στα χώματα της Κρήτης, πως θα την
κατέστρεφαν αν δολοφονούσαν μερικές εκατοντάδες άοπλους άντρες,
παιδιά, γυναίκες, γριές και γέρους στη Βιάννο.
Απ΄ ότι φάνηκε, απέτυχαν όλοι αυτοί που σχεδίασαν και εκτέλεσαν το
έγκλημά τους στη Βιάννο. Αυτή την αποτυχία τους φρόντισαν να την
κρύψουν και να την θάψουν για να ξεχαστεί μετά τον πόλεμο. Μέχρι το
1978 κανένα μνημόσυνο δεν είχε γίνει στη Βιάννο με την παρουσία των
επίσημων αρχών του Ελληνικού κράτους και καμία αναφορά σε
στρατιωτικές εκθέσεις ή άλλα κρατικά αρχεία δεν υπάρχει διαθέσιμη
στο κοινό. Ο Αστυνόμος Σαράντος Αντωνάκος, διευθυντής σύνταξης της
μηνιαίας εκδόσεως τα ‘ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ’ του αρχηγείου
αστυνομίας πόλεων, τεύχος 510 – 511 Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1978,
γράφει για την απόφαση του Ελληνικού δικαστηρίου για τους 2
Γερμανούς στρατηγούς σε ένα κείμενό του με τίτλο: ‘Ελληνική
Νυρεμβέργη του 1946’, τριάντα δύο χρόνια μετά την δίκη και τριάντα
πέντε χρόνια μετά τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν. Γράφει ο
Σαραντάκος:
………………………………………
Το δικαστήριο κήρυξε για το λόγο αυτό και τούς δύο κατηγορουμένους ένοχους ηθικής
αυτουργίας και επέβαλλε:
1) Στον στρατηγό Μπρόγερ ποινή θανάτου για τον φόνο 40 και 471 ατόμων των χωριών
τής επαρχίας Βιάννου, 22 ατόμων των χωριών Σαχτούρι, Λόκρι, Μαργαριτάρι καί
Καμάρες.
Επίσης για τούς 200 φόνους πού διέπραξε ό Σούμπερτ το 1943 στην περιοχή Κρήτης,
ποινή 20 ετών πρόσκαιρων δεσμών για τον εμπρησμό των χωριών τής Βιάννου ποινή
15 ετών πρόσκαιρων δεσμών για την αρπαγή 45 ατόμων από τα χωριά Σαχτούρι, Λόκρι,
Μαργαριτάρι και Καμάρες, και ποινή δέκα ετών ειρκτής για τίς κλοπές πού έγιναν εις
βάρος των κατοίκων των επαρχιών Βιάννου και των χωριών Σαχτούρι, Λόκρι,
Μαργαριτάρι και Καμάρες. Το δικαστήριο συγχώνευσε όλες τίς παραπάνω ποινές στην
μεγαλύτερη, την ποινή τού θανάτου.
2) 2) Στόν στρατηγό Μύλλερ ποινή θανάτου γιά τόν φόνο 25 άτόμων, 60 ατόμων, 471
ατόμων τής επαρχίας Βιάννου και 600 περίπου ατόμων των επαρχιών Κίσσαμου και
Αμαρίου, ποινή 20 ετών πρόσκαιρων δεσμών για τούς εμπρησμούς των χωριών τής
Βιάννου και των επαρχιών Κισσάμου καί Αμαρίου, και ποινή δέκα ετών ειρκτής για τίς
κλοπές εις βάρος τών κατοίκων τής επαρχίας Βιάννου και των επαρχιών Κισσάμου καί
Αμαρίου. Τίς ποινές αυτές το Δικαστήριο συγχώνευσε στην ποινή τού θανάτου.
……………………………………………………..
Ουδείς άλλος δικάστηκε και η ηθική αυτουργία απενεμήθη σε δυο
στρατηγούς που εκτελούσαν διατεταγμένη υπηρεσία και χρειάζονταν
αφορμές για να δράσουν όπως θα δείξουμε σε επόμενο άρθρο. Σήμερα,
82 χρόνια μετά τα γεγονότα που θυμόμαστε σήμερα στην Βιάννο τα
ερωτήματα για την ιστορία μας είναι ιδιαίτερα επίκαιρα:
1. Ποιοι ήταν οι πραγματικοί ηθικοί αυτουργοί των εγκλημάτων όπως
αυτό της Βιάννου και ποιοι αυτοί που δολοφόνησαν τους Βιαννίτες
και τους άλλους Κρητικούς, Έλληνες, Ευρωπαίους κι Ασιάτες, όλους
αυτούς τους πάνω από 80.000.000 ανθρώπους απ΄ όλες σχεδόν τις
χώρες του κόσμου;
2. Γιατί οι δολοφόνοι διάλεξαν ειρηνικές κοινωνίες, όπως αυτή της
Βιάννου, για να επιβάλλουν την εξουσία τους και να επιδείξουν την
ισχύ τους;
3. Ποιος τελικά ωφελήθηκε από αυτές τις δολοφονίες, τις
καταστροφές και τις λεηλασίες περιουσιών και δημόσιων
θησαυρών;
Είναι βέβαια διαδεδομένες οι ρήσεις:
Μην την ψάχνεις, όλοι φταίνε!
Ο δυνατός έχει πάντα δίκιο!
Όποιος πληρώνει, αποφασίζει!
Με αυτές τις δοξασίες βέβαια δεν απαντώνται τα ερωτήματα:
1. Γιατί δεν γιορτάζομε την απελευθέρωση μας από τους κατακτητές
στον Β’ ΠΠ;
2. Γιατί θάφτηκε η ιστορία μας επί 35 χρόνια?
3. Ποιος τελικά γράφει την ιστορία του τόπου μας και της
ανθρωπιάς που ορίζει τον τόπο αυτόν.
Αυτά τα έξη ερωτήματα και άλλα τρία που τα ολοκληρώνουν ως
ιστορικό εργαλείο και πλαίσιο θα απαντηθούν στα άρθρα που έπονται.
Είναι προφανές θαρρώ πως στα στοιχεία που θα δημοσιευτούν θα
μπορούν να προστεθούν πολλά άγνωστα σε μένα. Αυτό όμως που θα
παραμείνει σταθερό όσο παρέμεινε αιώνες πολλούς μέχρι σήμερα,
είναι η λογική της κρίσης μας με την οποία αποκαθίσταται η συνοχή της
σκέψης που ξεκινά από κοινές αρχές ανθρωπιάς και καταλήγει σε
επιταγές πράξης ανθρωπιάς, προόδου κι αγάπης. Αυτή η συνοχή της
σκέψης και της πράξης είναι του λόγου μας πρόκληση και κοινωνία της
σχέσης μας. Στα επόμενο άρθρα θα δούμε ποια ήτανε η Βιάννος πριν
τον πόλεμο και τι γινότανε στον κόσμο εκείνο τον καιρό.
Η βασίλισσα Φρειδερίκη με τα αδέρφια της μέλη της Ναζιστικής νεολαίας λίγο πριν τον
πόλεμο στην πρώτη φωτογραφία και επισκέπτρια σε καταδρομικό του αμερικάνικου
πολεμικού ναυτικού το έτος 1947 στην δεύτερη φωτογραφία.
Κατά τα άλλα οι Έλληνες βασιλείς υπάκουαν στον σύμμαχό τους πρωθυπουργό της
Μεγάλης Βρετανίας Τσώρτσιλ, όπως ο ίδιος μαρτυρεί στα απομνημονεύματά του και
ακολούθησαν τους Βρετανούς όταν αυτοί, μαζί με τον Ελληνικό χρυσό μετακόμισαν από
την Ελλάδα στην Μέση Ανατολή τον Απρίλη του 1941 αφήνοντάς την στους Γερμανούς,
τους Ιταλούς και τους Βούλγαρους.
Η Βιάννος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(2 ο μέρος )
Η κοινωνική αξία γίνεται
με την αξία χρήσης
επί την ανταλλακτική αξία.
Δημήτρης Γ. Χρηστάκης
Τα γεγονότα της δεκαετίας του 1940, κυοφορήθηκαν, ως γινόμενα
γεγονότων των προηγούμενων δεκαετιών τόσο στην Βιάννο όσο και
στον κόσμο όλο. Στο σημερινό και στα επόμενα άρθρα θα δούμε μια
σειρά γεγονότων που επηρέασαν την επαρχία της Βιάννου και
αποτελούν τροφή για σκέψη και συνείδηση του παρόντος μας στον
κόσμο αυτό. Τα γεγονότα αυτά αποδεικνύονται γόνιμα ιστορικά
γινόμενα και η λογική συνοχή της γονιμότητάς τους θα δείξει πώς
μπορούμε να καταλάβουμε την εξέλιξη της πραγματικότητας που ζούμε
και τον ρόλο μας σ΄ αυτήν.
Η κοινωνία των Βιαννιτών καθοριζόταν τότε από μια σφριγηλή αυτάρκη
οικονομία με εξαγωγές βιοτεχνικών και αγροτικών προϊόντων,
συνδεδεμένη οικονομικά και κοινωνικά με τον ζωντανό και δραστήριο
Ελληνισμό στην Αίγυπτο, την Ηπειρωτική και νησιώτικη Ελλάδα, τη
Μικρά Ασία και πολλές πόλεις της Ευρώπης. Οι Βιαννίτες ήταν
άνθρωποι του εμπορίου, των γραμμάτων και, κυρίως, της δημιουργικής
δουλειάς, παρήγαγαν αξίες χρηστικές και ανταλλακτικές, αξίες που στο
σύνολό τους αναδείκνυαν την αξία της κοινωνίας αυτή την αρμονική
σύνθεση αξιών χρήσης και ανταλλαγής. Απόδειξη αυτής της κοινωνικής
αξιοσύνης των Βιαννιτών είναι το ενδιαφέρον τους για την ίδρυση
σχολείων και την άρτια λειτουργία τους ακόμη και στην περίοδο του
άγριου για τη Βιάννο Β’ ΠΠ πολέμου.
Τόσο η κοινωνική συνοχή, η βασισμένη στην τοπική οικονομία, όσο και
η εθνική συνοχή η βασισμένη στη γλώσσα, στην πίστη και στις κοινές
αρχές και ήθη, οδηγούσαν τους Βιαννίτες στην ενεργή συμμετοχή τους
στην παραγωγή αξιών, στην ανταλλαγή τους και στην κοινωνία αυτών
των αξιών. Οι μνήμες από τον καιρό του μεσοπολέμου στη Βιάννο είναι
γεμάτες από ανθρώπους όλων των επαγγελμάτων οι οποίοι
κατασκεύαζαν κι εμπορεύονταν κυριολεκτικά τα πάντα στον τόπο τους
και στις γύρω αγορές στην Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη. Αυτοί οι
δημιουργοί, οι εργάτες, οι καλλιτέχνες, οι βοσκοί, οι αγρότες, οι
δάσκαλοι οι έμποροι και οι κοινωνικοί ηγέτες γινόταν παραδείγματα
για τους νέους και άνοιγαν τους δρόμους της κοινωνικής συνοχής και
του δικαίου.
Είναι σημαντικό να δούμε πως η έννοια της κοινωνικής υπόστασης της
αξίας, δεν συναντάται στις επιστήμες των τελευταίων τεσσάρων
αιώνων. Ο γνωστός Αβδηρίτης, ο Αριστοτέλης, διέκρινε δύο μόνο
υποστάσεις της αξίας, την ανταλλακτική και την χρηστική και
συμπαρέσυρε και όλους τους επόμενους στοχαστές, φιλόσοφους και
οικονομολόγους. Η αξία της δημιουργίας και η αξία της κοινωνίας των
πραγμάτων απουσιάζουν από το σώμα των επιστημών που συνδέονται
με την αποκαλούμενη ‘κλασική Ελληνική σκέψη’ και περιορίζεται σε
αυτούς τους φίλους της σοφίας, τους άσχετους με την δημιουργία, την
παραγωγή και την κοινωνία των αξιών αλλά πολύ σχετικούς με την
ανταλλαγή, την χρήση και την κατανάλωση των αξιών.
Όσοι δημιουργούν, παράγουν και κοινωνούν αξίες αναπτύσσουν
κοινωνική συνείδηση παραγόμενη από την παιδεία τους και την
συνεισφορά τους στην οικονομία ενώ όσοι μόνο καταναλώνουν,
χρησιμοποιούν και ανταλλάσσουν αξίες δεν έχουν κοινωνική συνείδηση
ούτε και τους χρειάζεται η παιδεία. Η ζωή απαιτεί για κάθε άνθρωπο
την ικανότητα να συναρμόζει τις εξής δυο τριαδικότητες της υπόστασης
της αξίας:
την δημιουργική επί την παραγωγική αξία που γεννά την
κοινωνική αξία
την ανταλλακτική επί την καταναλωτική αξία που γεννά την αξία
χρήσης.
Η απουσία της κοινωνικής υπόστασης της αξίας και, συνεπώς και της
έννοιας της αξίας της ‘κοινωνίας των αξιών’, αποδεικνύεται ιστορικά
πως οφείλεται στην ανάγκη να εξουσιάζονται οι κοινωνοί και οι
παράγοντες των αξιών. Έτσι η αξία αναγνωρίζεται μόνο στην χρήση της,
δήλα δη στην κατανάλωσή της και στην ανταλλαγή της, δήλα δη στην
εμπορία της μέχρι πορνείας και κλοπής. Η τεκμηρίωση μιας
νομιμότητας της εξουσίας όσων περιορίζονται στην ανταλλαγή, την
χρήση και την κατανάλωση αξιών οδήγησε στην σημερινή αντίληψη
περί διακαίου που εκφράζεται με τη φράση:
Όποιος πληρώνει αυτός αποφασίζει.
Βέβαια για να λειτουργήσει αυτή η αρχή χρειάζεται ένα εργαλείο και το
εργαλείο αυτό είναι μια οικονομία βασισμένη σε ένα μέτρο με το οποίο
μπορούμε μόνο να προσθέτουμε και να αφαιρούμε μια ιδιότητα των
πραγμάτων και όχι βέβαια το σύνολό τους. Το μέτρο αυτό δεν είναι
άλλο από το χρήμα βέβαια που μετρά μόνο ένα μέρος από τη χρηστική
και μια όψη από την ανταλλακτική υπόσταση της αξίας, ενώ δεν έχει
καμιά απολύτως σχέση με την κοινωνική αξία ούτε με την δημιουργική
και την παραγωγική αξία.
Η κάθε αξία όμως υφίσταται πρώτα με την δημιουργική της υπόσταση,
μετά με την παραγωγική της υπόσταση και ολοκληρώνεται με την
κοινωνική της υπόσταση. Μόλις πάψει να έχει κοινωνική αξία ένα
πράγμα, γίνεται προϊόν ιδιωτίας, μοναξιάς, αυτοϊκανοποίησης και
τελικά, κοινωνικού και ψυχικού θανάτου.
Αποτιμώντας την νεότερη ιστορία της Βιάννου, και μάλιστα μετά την
ιστορική ανακοίνωση στα Αστυνομικά χρονικά (τεύχος κς’ του 1878)
όπου πρώτη φορά επίσημα αναφέρονται τα εγκλήματα των Γερμανών,
βλέπουμε πως οι κάτοικοι της Βιάννου και οι περιουσίες τους
αντιμετωπίστηκαν ως καθαρά χρηστικές και ανταλλακτικές αξίες και
αποτιμήθηκαν σε χρήμα τα άψυχα ενώ πολλοί άνθρωποι έφυγαν στην
Γερμανία, στην Γαλλία, στην Αυστραλία και στην Αμερική για να
δουλέψουν στα εκεί αφεντικά πουλώντας τις ζωές τους και για να
μπολιαστούν σε κάποια εταιρία ή πανεπιστήμιο με μια γλώσσα κι έναν
πολιτισμό που δεν ταίριαζε με αυτόν που τους γέννησε. Αλλά με αυτόν
που έθρεψε όσους ήρθαν και δολοφόνησαν τους συγγενείς και τους
χωριανούς τους.
Μετά από 30 αιώνες γραπτής ιστορίας του γνωστού σε μάς ‘Δυτικού
κόσμου’, είναι γόνιμο το ερώτημα:
Γιατί η κοινωνική αξία των πραγμάτων και η αξία της κοινωνίας των
ανθρώπων που κοινωνούν τα κοινά πράγματα μετέχοντας σε αυτά,
απουσιάζει και από τις πολιτικές επιστήμες, και από τις λεγόμενες
επιστήμες του ανθρώπου; Το ερώτημα αυτό είναι γραμμένο σε ένα
δαχτυλίδι που Βιαννίτης γέρος δώρισε στο Γερμανό στρατιώτη που
τον δολοφόνησε σε διατεταγμένη, ‘επιστημονικά’ οργανωμένη
φονική υπηρεσία.
Η Βιάννος στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
(3 ο μέρος)
Η παιδεία γίνεται
με την έρευνα
επί την εκπαίδευση
Δημήτρης Γ. Χρηστάκης
H συνεισφορά της Βιάννου στην ιστορία εκτείνεται, πέρα από την
υπόστασή της ως θύμα ενός εγκλήματος. Η κατανόηση της κοινωνικής,
της οικονομικής και της ηθικής της υπόστασης είναι υπόθεση πλατιάς
και βαθιάς μελέτης της ιστορίας της Βιάννου η αποτύπωση της με
λειτουργικές και λογικά συνεκτικές λεπτομέρειες. Ενδεικτικά λοιπόν
αναφέρω μερικά ονόματα προσώπων που συνέβαλλαν μεταξύ πολλών
άλλων, ίσως και σημαντικότερων αλλά ανώνυμων, στην έκφραση αλλά
και στην διαμόρφωση του κοινωνικού χαρακτήρα των Βιαννιτών την
δεκαετία του 1940.
Στη Βιάννο οι μαθητές του Γυμνασίου πριν τον πόλεμο, εργαζόμενοι
σκληρά οι περισσότεροι, διάβαζαν αλλιώς την ιστορία του ανθρώπου
στην καθημερινότητα του παιχνιδιού, της δουλειάς, του έρωτα και του
αγώνα της αναγνώρισης της προσωπικότητας και αυτό είχε σημαντικές
συνέπειες στην εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στον εικοστό
αιώνα. Με την απόσταση του χρόνου από εκείνη την εποχή και
μπροστά σε τετράδια που έχουν μείνει από τότε μπορούμε να
εκτιμήσουμε ποιους είχαμε γονείς, συγγενείς και συχωριανούς και γιατί
αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν να αναστήσουν ένα καμένο τόπο παρά
τους διωγμούς και την καταφρόνια του κράτους. Το κράτος αυτό που
συνέχισε ό,τι έκανε πριν τον πόλεμο και το είχε παραδώσει στους
Γερμανούς οι οποίοι το επέστρεψαν πίσω πλουσιότερο στα αφεντικά
τους. Ας δούμε κάποια ονόματα λοιπόν
Ο επίσκοπος Πέτρας και Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Τίτος Ζωγραφίδης
(1859-1933) από τη Γαλίφα, ο οποίος με το ντουφέκι αλλά και με την
ποιμαντική του, αυτή την ποιμαντική την διαπνεόμενη από τον τριαδικό
θεό μας καλά θεμελιωμένη στους λόγους που απηύθυνε και στην πράξη
του, συνέβαλε αποφασιστικά στην ίδρυση και λειτουργία των σχολείων
στα χωριά μας και στην διάδοση της Ελληνικής παιδείας σε όλα τα
χωριά της Βιάννου.
Ο γνωστός μεγάλος Βιαννίτης δημοσιογράφος και λογοτέχνης
Κονδυλάκης Γιάννης (1861−1920) ανέδειξε την συνοχή και την ομορφιά
της Βιαννίτικης κοινωνίας.
Ο Βιαννίτης πρώτος πρωθυπουργός της Κρητικής πολιτείας και
αρχιτέκτονας της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδας, ο νομικός
Γεώργιος Παπαμαστοράκης (1863 – 1923) συνεπήρε πολλούς Βιαννίτες,
ακόμη κι αντίθετους στις ιδέες του, στους αγώνες του, ένοπλους,
κοινωνικούς και νομικούς προτείνοντας ένα όραμα για μια Ελλάδα
ενωμένη και πολιτισμικά συνεκτική. Μεταξύ άλλων συνέβαλε στην
Τηλεφωνική, Τηλεγραφική και Ταχυδρομική (ΤΤΤ) σύνδεση της Βιάννου
και του Πεύκου με ΤΤΤ.
Ο πρωτομάστορας, Μιχάλης Γελασάκης (Μπίστης 1888 – 1973) από το
Λουτράκι της Άνω Βιάννου μαζί με τα παιδιά του κι άξιους συνεργάτες
έχτισε πολλά κτήρια άρτιας αρχιτεκτονικής αισθητικής, αντοχής και
λειτουργικότητας. Ο πρωτομάστορας αυτός έχτισε, με δική του μελέτη
και σχέδιο ονομαστούς ναούς στη Νεάπολη, το Χόνδρο και αλλού,
κατασκεύασε ελαιοτριβεία και υδραυλικές εγκαταστάσεις αλλά και το
κτήριο του Γυμνασίου της Βιάννου (1928 – 1931), ένα μνημείο
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, υπόδειγμα για τους αρχιτέκτονες
σχολικών κτιρίων του οποίου η λειτουργία από το 1932 που
εγκαινιάστηκε μέχρι σήμερα δημιουργεί πνευματική κίνηση και
συμβάλει στην πρόοδο της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Βιάννου.
Η εκπαίδευση στη Βιάννο υπήρξε πάντα στο κέντρο του πόθου των
ανοικτών οριζόντων Βιαννιτών. Δύο ιδιωτικά σχολεία, του Πλουμίδη
στην Βιάννο και του Κονδυλάκη στον Άγιο Βασίλειο λειτούργησαν στην
Βιάννο πριν από το Δημόσιο Γυμνάσιο. Το πρώτο δημοτικό σχολείο στον
Άη Βασίλη παρήγαγε σε βάθος δυο δεκαετιών πολλούς γιατρούς και
δικηγόρους. Ονόματα δασκάλων της Βιάννου που έμειναν στην ιστορία
είναι του Μανόλη Ραπτάκη, του Λεωνίδα Κόμη, της κας Ζαμπετάκη, του
δημοδιδάσκαλου Ηγουμενίδη, του Γιώργου Χρηστάκη, του Μανόλη
Καδιανάκη και πολλών άλλων.
Σημαντικοί καθηγητές πέρασαν από το Γυμνάσιο της Βιάννου και είναι
μεγάλος ο αριθμός τους. Ενδεικτικά αναφέρω τον σημαντικό
μαθηματικό και φημισμένο μουσικό τον Στάθη Μάστορα (1892 – 1943)
δολοφονημένο επιδεικτικά και δημόσια από τους Γερμανούς, και τον
αγωνιστή του ΕΛΑΣ και κυνηγημένο μετά την αποχώρηση των Γερμανών
από το εμφυλιπολεμικό ξενόδουλο καθεστώς στην Ελλάδα, φυσικό
Λευτέρη Μαστρογιωργάκη (1920 – 2000), σημαντικό δάσκαλο
αξέχαστη προσωπικότητα στους τυχερούς μαθητές του. Οι καθηγητές
αυτοί έδιδαν ζωή στα χωριά πέραν των τακτικών εγκύκλιων μαθημάτων
που δίδασκαν εφαρμόζοντας και πρωτοποριακές διδακτικές μεθόδους.
Οι δάσκαλοι στα χωριά της Βιάννου την εποχή πριν τον πόλεμο έπαιξαν
τον σημαντικότερο ρόλο στην παιδεία των Βιαννιτών ως εκπαιδευτές.
Αυτή η μεγάλη αλήθεια για την παιδεία, η σημασία της παιδικής και της
βρεφικής ηλικίας ήταν γνωστή ως αρχή της κοινωνικής ζωής στις
γυναίκες και στους άντρες των χωριών αυτών.
Τα παιδιά από τότε που μπορούσαν να περπατήσουν, ήταν ελεύθερα
να ερευνήσουν να τρέξουν στους δρόμους του χωριού και στα χωράφια
όπως ‘ελεύθερα’ ήταν και να διαβάσουν και τα μαθήματά τους και να
ψάξουν την φύση και τις τέχνες των μεγαλύτερων. Η έρευνα και η
εκπαίδευση ξεκινούσε από την παιδική ηλικία με την κατασκευή των
παιχνιδιών και τον συνδυασμό των μαθημάτων με τις εμπειρίες του
παιχνιδιού. Όλη η κοινότητα ήταν υπεύθυνη για την σωματική και την
ψυχική υγεία των παιδιών. Λάθη και αμέλειες και κακής προαίρεσης
πράξεις πάντα γίνονταν όμως η γενική αρχή του σεβασμού αξιών και
προσώπων ήταν γνωστή από τα παιδικά χρόνια στην πράξη του
παιχνιδιού αλλά και της συμμετοχής στην οικονομία της οικογένειας και
της γειτονιάς.
Η συμβολή των Νοσοκόμων και των Μαιών, των Γιατρών, των Γεωργών,
των Κτηνοτρόφων, των Ξυλουργών, των Σιδηρουργών-Χαρκιάδων, των
Ραπτών και Μοδιστρών, των Εμπόρων και όλων των συντελεστών της
τοπικής οικονομίας ήταν σημαντική και είχε πολλαπλασιαστική
επενέργεια στην σύνθεση της συνολικής αξίας της τοπικής κοινωνίας,
σε αυτό που κάποιοι μελλοντικοί οικονομολόγοι θα ονομάζουν Αξία
Κοινωνίας, αξία γινόμενη από την αξία χρήσης επί την ανταλλακτική
αξία των πραγμάτων και των πράξεων μας.
Η έκτη τάξη στο Γυμνάσιο της Βιάννου το χειμώνα του 1936
Η ανέγερση του κτιρίου του Γυμνασίου της Βιάννου. Σε πρώτο πλάνο ο
πρωτομάστορας Μπίστης, Μιχάλης Γελασάκης από το Λουτράκι της
Βιάννου.
