Η πρώτη αποτυχημένη επιχείρηση των Ρωμαίων στην Κρήτη και η οριστική πτώση της Μεγαλονήσου έπειτα από νέα ρωμαϊκή επίθεση το 67 π.Χ.
Έχει παγιωθεί στην ελληνική ιστορία, ότι η Ρωμαιοκρατία στη χώρα μας ξεκινά το 146 π.Χ., όταν στη μάχη της Λευκόπετρας της Κορίνθου, ο Ρωμαίος στρατηγός Μόμμιος, επικράτησε των δυνάμεων της Αχαϊκής Συμπολιτείας, που είχαν επικεφαλής τον Στρατηγό Διαίο, από τη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας.
Υπήρξε όμως ένα σημαντικό μέρος της Ελλάδας, που παρέμενε, ουσιαστικά, ανεξάρτητο. Ήταν η μεγαλόνησος Κρήτη, η οποία συνέχισε να παραμένει (σχετικά) ελεύθερη, καθώς βρισκόταν υπό την επικυριαρχία των Πτολεμαίων βασιλιάδων της Αιγύπτου. Όταν όμως και αυτοί αποσύρθηκαν, οι ανεξάρτητες πόλεις της Κρήτης, άρχισαν να συνάπτουν συμφωνίες με ηγεμόνες πόλεων της ηπειρωτικής Ελλάδας, όπως με τον τύραννο Νάβη της Σπάρτης.
Φημισμένοι ήταν οι Κρητικοί επαγγελματίες τοξότες, που εντάσσονταν στην υπηρεσία διαφόρων πόλεων, ενώ εξαίρεση δεν αποτελούσαν ούτε οι πόλεις-σύμμαχοι των Ρωμαίων.
Η αντίστροφη μέτρηση για την Κρήτη, ήρθε όταν πολλοί πειρατές άρχισαν να χρησιμοποιούν τη μεγαλόνησο ως ορμητήριο, επωφελούμενοι από την εξαφάνιση του ναυτικού της Ρόδου (τέλη 2ου π.Χ. αι.) και τη συνεργασία τους με «ομόλογους» τους της Κιλικίας. Σύντομα έγιναν φόβος και τρόμος της ανατολικής Μεσογείου, δημιουργώντας προβλήματα στους Ρωμαίους εμπόρους. Όταν μάλιστα οι Κρητικοί τάχθηκαν στο πλευρό του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη Στ’ κατά τον Β’ Μιθριδατικό Πόλεμο, η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη.
Πρώτη αποτυχημένη επιχείρηση των Ρωμαίων στην Κρήτη
Έτσι, ο διοικητής του ρωμαϊκού στόλου, Μάρκος Αντώνιος επιχείρησε να αποβιβάσει στρατεύματα στην Κρήτη. Το κρητικό ναυτικό όμως, με επικεφαλής τον ικανό στρατηγό Λασθένη, συνέτριψε τους Ρωμαίους και συνέλαβε πλήθος αιχμαλώτων. Ο Μάρκος Αντώνιος υπέγραψε ταπεινωτική συνθήκη και οι επιχειρήσεις διακόπηκαν προσωρινά.
Νέα ρωμαϊκή επίθεση στην Κρήτη – Η πτώση της μεγαλονήσου
Όμως το 69 π.Χ., επιτέθηκε στην Κρήτη ο Ρωμαίος στρατηγός Μέτελλος, με τρεις ρωμαϊκές λεγεώνες (30.000-40.000 άνδρες). Οι Κρήτες, ενώθηκαν για να τον αντιμετωπίσουν, συγκεντρώνοντας 26.000 άνδρες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν τοξότες. Οι Ρωμαίοι, αποβιβάστηκαν στο δυτικό τμήμα της Κρήτης. Κατέλαβαν αρχικά την ισχυρή Κυδωνία (σημερινά Χανιά) και συνέχισαν την προώθησή τους προς τ’ ανατολικά, αργά αλλά σταθερά. Οι Κρητικοί, με επικεφαλής τους στρατηγούς Πανάρη και Αριστίωνα, πολεμούσαν γενναία, αλλά δεν μπορούσαν ν’ αντιμετωπίσουν τους Ρωμαίους σε ανοιχτό χώρο, καθώς δεν ήταν βαριά οπλισμένοι.
Η Λάππα, οι Ελεύθερνες, η Λύττος και η Κνωσός υπέκυψαν διαδοχικά στους Ρωμαίους. Τελευταία ελεύθερη πόλη στην Κρήτ ήταν η Ιεράπετρα. Στη μάχη που δόθηκε στην πόλη το 67 π.Χ., ο στρατηγός Αριστίων ηττήθηκε από τον Κόιντο Μέτελλο. Οι συνθήκες για τους κατοίκους της πόλης ήταν άθλιες. Σύμφωνα με τον ιστορικό Βαλέριο Μάξιμο, αυτοί λόγω έλλειψης νερού αναγκάστηκαν να πίνουν τα ούρα τους… Ο Αριστίων κατάφερε να ξεφύγει με τον στόλο του, ο οποίος λόγω της κακοκαιρίας καταστράφηκε και ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε. Έτσι, με την κατάληψη της Ιεράπετρας (67 π.Χ.), ολοκληρώθηκε η κατάκτηση από τους Ρωμαίους του ελληνικού μητροπολιτικού χώρου, αν και σχεδόν όλοι οι ιστορικοί αναφέρουν ότι αυτό έγινε το 146 π.Χ. με τη μάχη της Λευκόπετρας και την καταστροφή της Κορίνθου.
Η Κρήτη τελευταίο οχυρό του ελληνισμού
Φαίνεται όμως ότι το έχει η ιστορία της Κρήτης, να μένει τελευταίο προπύργιο του ελληνισμού.
Τον Μάρτιο του 1453, 1.500 Κρητικοί ναυτικοί, επάνδρωσαν πέντε καράβια και με επικεφαλής τον Σφακιανό Μανούσο Καλλικράτη, ξεκίνησαν να πολεμήσουν στην Κων/πολη. Τα άλλα πλοία, κυβερνούσαν ο Ρεθυμνιώτης Ανδρέας Μακρής, ο Πέτρος Κάρχας από την Κυδωνία, το τέταρτο ο Γρηγόρης Βατσιανός Μανιάκης και το πέμπτο, ιδιοκτησίας του καπετάν Νικόλα Στειακού, είχε κυβερνήτη τον Παυλή Καματερό. Όταν έφτασαν στην Πόλη, επάνδρωσαν 3 από τους 112 πύργους της. Οι Κρητικοί, αντιστάθηκαν ως το τέλος, όταν στις 29 Μαΐου 1453 οι Τούρκοι μπήκαν στην Κων/πολη προσπάθησαν λυσσαλέα να τους εξοντώσουν. Εντυπωσιασμένοι από τη γενναιότητα των Κρητικών, οι ανώτεροι αξιωματικοί του Μωάμεθ Β’, τους πρότειναν παράδοση με τους δικούς τους όρους. Να τους επιτραπεί να φύγουν χωρίς να πειραχτούν, με όλα τους τα υπάρχοντα, τα άρματα και με τιμές. Αυτό έγινε αποδεκτό και οι Κρητικοί αποχώρησαν με θλίψη από την άλωση της Πόλης, αλλά με περηφάνια, καθώς αυτοί δεν ηττήθηκαν…
Η Κρήτη, ήταν από τα τελευταία μέρη της Ελλάδας που υποδουλώθηκαν στους Τούρκους (1669), μετά από 25ετή πολιορκία. Η Τήνος, ήταν η τελευταία κατάκτηση των Οθωμανών στην υπόλοιπη Ελλάδα (1715).
Τέλος, η μάχη της Κρήτης με την πύρρειο νίκη των Γερμανών (20/5-1/6/1941), ήταν η τελευταία σύγκρουση Ελλήνων και ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πηγή: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ, «ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ», ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, 2017.
